ویلای کلاسیک

جستاری پیرامون طراحی ویلا به سبک کلاسیک در معماری

معماری ویلا کلاسیک عموما به معنی معماری است که کم وبیش آگاهانه، از اصول معماری رم و یونان، سبک های باستانی و یا حتی به طور اخص از کارهای مارکوس ویتریوس پولیو(Marcus Vitruvius pollio)، معمار و مهندس ارتش رومی که فلسفه زیباشناسی کلاسیک در آثارش دیده می شود، اقتباس می گیرد.

با فروپاشی امپراطوری روم غربی، سبکها و سنت های معماری آن متوقف شد تا در بخشهای بزرگی از اروپای غربی مورد استفاده قرار گیرد.

سبک کلاسیک متاثر از معماری باستانی رم و یونان است و رسما از حدود پنج قرن پیش تا کنون با کمیات و کیفیات متفاوتی رواج داشته است و در دوران مختلف، سبکهای دیگر معماری از المانهای آن استفاده کرده و به نوعی دوباره آن را احیا می کنند مانند سبک نئوکلاسیک. می توان آن را یکی از محبوبترین سبک های بدون زمان معماری به شمار آورد که توجه عوام وخواص جوامع مختلف را به خود جلب کرده است.

بناهایی که به این سبک گرایش دارند، حس هایی از جسارت ولی انسان گرایانه، تعمق، خرد و کیفیاتی که با آیتم های تمدن کلاسیک ارزش گذاری می شوند را القا می کنند.

این سبک معماری، در دوره اوج شکوفایی تمدن و هنر یونان شروع به شکل گیری کرد و به نوعی طراحی برای خدایان محسوب می شد و شاید این امر در شکل گیری تزئینات پر کار و تجمل گرای آن بی تاثیر نبوده است. به طوری که نشان دادن شکوه و عظمت و قدرت گرایی از خصیصه های جدایی ناپذیر طرحهای کلاسیک می باشد.

ویژگیهای شاخص معماری کلاسیک

• تقارن

در نظر گرفتن یک محور قوی برای طراحی به طوری که چیدمان های فضایی و جایگذاری المانهای اصلی به طور مشابه در طرفین آن شکل گیرد به نحوی که القا کننده حس پایداری و سکون باشد.

• نظم

قرارگیری اجزا و عناصر بنای معماری به صورتی مرتب و شکل گرفته و غالبا هندسی که از فرم خاص و منظمی پیروی کند. وجود نظم باعث ایجاد حسی از قابل پیش بینی بودن و آرامش می شود.

• هارمونی

هماهنگی بین بخشهای مختلف از فضاهای داخلی گرفته تا نما. این مقوله مباحث بسیاری را از متریال تا المانهای تزئینی را در بر می گیرد.

• تعادل

تناسب صحیح و منطقی بین وجوه و عناصر سازه ای و بصری و بین فضاهای مختلف کارکردی و غیر کارکردی که طرح را به سمت متوازن بودن پیش ببرد. در واقع سه آیتم قبلی به نوعی در شکل گیری این ویژگی تاثیرگذار هستند.

• تکرار

وجود عناصر تکرار شونده مانند ردیفی از ستونها، بالکن ها و دیگر المانها به خصوص در نما، از خصیصه های معماری کلاسیک است که به نظم بخشی آن کمک شایانی می کند.

• وجود ستونهای بلند

وجود ستونهای بلند و به طبع آن سقف های بلند حسی از فراخی فضا و استقامت به بنا می بخشد که با سرستونهای تزئینی و پایه ستونها و شیارهای عمودی تزئینی در پیرامونشان تکمیل شده و یاد آور ستونهای معروف یونانی می باشند.

• گنبد و قوس

طاق و قوسها با اندازه و فرمهای متنوع از ویژگیهای معماری یونان و رم بوده است، اگرچه در معماری شرق نیز وجود آنها چشمگیر است و همواره وجود چنین فرمهایی یادآور معماری سنتی و به نوعی کلاسیک می باشد. 

طراحی ویلای کلاسیک

با گسترش دوباره طراحی به سبک کلاسیک که تاثیر آن بر ویلا سازی نیز کاملا مشهود است. به ویژه آنکه به دلیل وجود فضای باز اطراف بنا، طرح ها و نما کاری های پر کار و پر تزئینات از تنوع بیشتری برخوردار بوده و دست طراح و سازنده تقریبا برای ایجاد هر فرمی آزاد است.

از طرف دیگر به دلیل منفک بودن ویلا از دیگر بناها طرح و نمای آن جلوه گری بیشتری دارد.

بنابراین ویلاهای کلاسیک در بین مردم محبوبیت ویژه ای یافته اند و برای افرادی که تمایل به سنت و تجمل گرایی دارند، سبک ایده الی به شمار می رود.

به دلیل آزادی نسبی سایت قرارگیری بنا، طراحی ویلا با ایجاد و رفتگی ها و بیرون زدگی هایی که باید تا حد امکان مشابه و متقارن باشند به سوی فضا سازی متنوع داخلی و همچنین نمای حجم دار پیش می رود.

ابتدا باید اصول کلاسیکی که بیشتر مورد تاکید کارفرما و طراح است مورد بررسی قرار گیرد و برپایه آن طرح از طراحی پلان یا نما ویا همزمان از هردو شروع شود.

در طراحی پلانهای ویلا باید وضوح، قابل پیش بینی بودن و تقسیمات بیشتر هندسی و تعادل مد نظر قرار گیرد. همچنین تناسب فضایی داخل باید نمودی از تعادلات ساختار ی-فضایی معماری کلاسیک باشد.

به دلیل استفاده از ستونهای بلند، امکان ایجاد سقف هایی با ارتفاع زیاد وجود دارد که هم تعبیه تجهیزات مکانیکی سرمایش و گرمایش و تهویه مطبوع و نورپردازی و هم سقف های کاذب دکوراتیو با تزئینات پیش ساخته و یا درجا را میسر می سازد.

استفاده از ستونهایی صرفا با عملکرد تزئینی و یا سازه ای-تزئینی در داخل فضا به طوری که مختل کننده سیرکولاسیون و عملکرد فضاهای داخلی نباشد، حس نمای کلاسیک را به داخل نیز می کشاند و با تزئینات زیبای داخلی پیوند بصری برقرار می کند.

تفکیک و تاکید بر تفاوت فضاهای خصوصی شامل خواب و فضاهای عمومی مانند نشیمن و پذیرایی از اصول طراحی داخلی ویلاهای کلاسیک است.

انتخاب مبلمان و نوع چیدمان آن نیز باید متناسب با جو کلاسیک باشد. استفاده از متریال و رنهای مرتبط تاثیر به سزایی در ایجاد هارمونی در فضا دارد.

​طراحی نمای کلاسیک

​به طور کلی تقارن مهمترین اصل در طراحی نمای کلاسیک است به طوریکه پر و خالی های نما، کنسول ها و کلیه عناصر ساختی و یا الحاقی باید به طور کاملا مشابه در طرفین محور تقارن نما طراحی شوند.

ستون های کشیده، سبک کلاسیک را در نما بیشتر نمودار می کنند و باید در نماهای اصلی و به خصوص در نمای ورودی اصلی دیده شوند. وجود سرستونها و پایه ستونها با جزئیات ساده و یا کار شده تاکید بیشتری است بر ستونهای نما.

عنصر مهم دیگر سنتوری است که در بالای ورودی اصلی، آن را تعریف کرده و یاد آور سنتوری های مشهور معماری یونانی است. بالا آوردن سطح ورودی از کف و ایجاد پله های عریض و شاخص از دیگر اجزای تاکیدی ورودی است.

می توان فقط از فرمهای راست گوشه و مربع-مستطیل گونه استفاده کرد ویا فرمهای نرم تر مانند طاق و قوسها می توانند قسمت غالب نماسازی را به خود اختصاص دهند.

بنا بر الزامات و خواسته های طرح، می توان از رواق هایی روباز یا سرپوشیده با ردیفی از ستونها در نما و یا دور تا دور بنا بهره برد.

عنصر مهم دیگر پنجره ها هستند که با انداز های محدود و منظم ممکن است به صورت کشیده ای از کف تا سقف اجرا شوند و یا دارای اکابه های استاندارد باشند. برخی جزئیات مانند حاشیه سازی دور قابها و یا تقسیم فریم پنجره ها به ابعاد کوچکتر، آنها را در هماهنگی بیشتری با سایر اجزا نما نشان می دهد.

اصولا سنگ اصلی ترین مصالح مورد استفاده در نمای ویلاهای کلاسیک است زیرا القا کننده حسی از پایداری، قدرت و اعتماد است در برخی موارد مخصوصا مواردی که هزینه های نماسازی اهمیت دارد و یا ایجاد فرمهایی روان تر مد نظر است، سیمان نیز مورد استفاده قرار می گیرد.در نما باید از رنگهای پخته، خنثی و محافظه کارانه با حسی از ظرافت، تعادل و رسمیت استفاده کرد که بیشتر گرایش به رنگها ی پس زمینه ای و روشن داشته باشند.

آیتم مهم دیگر نورپردازی ویلاهای کلاسیک است. طراحی مناسب نور پردازی طبیعی علاوه بر بهره مند کردن فضاها از نور خورشید، به خلق فضاعای داخلی زنده تر و بهداشتی تر و صرفه جویی در مصرف انرژی می انجامد.

نورپردازی مصنوعی مسئول ایجاد نورمناسب برای فضاهای داخلی در شب واقات محدودی از روز می باشد و همچنین با جایگذاری مناسب تجهیزات نورپردازی روی نمای ویلا چشم اندازی جذاب و با شکوه برای ویلا خلق می شود.

 لازم به ذکر است با در نظر گرفتن وجود سلایق و ایده های متفاوت در بین طراحان و کاربران فضا، فرمهای متنوعی از ویلاهای کاسیک شکل می گیرد ولی در مجموع باید این نکته را در نظر داشت که پایبندی به اصول بنیادی کلاسیک همزمان در شکل گیری طرح پلان و نمای ویلا، فرم گیری یک بنای ویلای کلاسیک موزون و زیبا را مقدور می کند.